Γυναικείες «υποθέσεις»: Οι προληπτικές εξετάσεις είναι τρόπος ζωής

Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, και τα τσεκ απ που αφορούν τη σύγχρονη “Εύα” τής δωρίζουν υγεία και μακροζωία.

της Έλενας Κιουρκτσή

Η γυναικεία φύση μπορεί να είναι σαγηνευτική, μυστηριακή και, κάποιες φορές, ανεξερεύνητη. Όμως αυτή η ζωοφόρος δύναμή της, που την κάνει μοναδική, είναι και εκείνη που την καθιστά ευάλωτη σε παράγοντες όχι και τόσο φιλικούς προς την υγεία της και την αναπαραγωγική της ικανότητα.
Καθώς η σύγχρονη αντίληψη στην Ιατρική εστιάζει στην πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση, είναι πλέον εφικτό να εντοπιστεί νωρίς οποιαδήποτε πάθηση, απαλλάσσοντας μια γυναίκα από φόβους και άγχη. Επιπλέον, η σύγχρονη γυναίκα είναι συνήθως ενημερωμένη και δίνει μεγαλύτερη σημασία στην πρόληψη, η οποία πολύ συχνά αποδεικνύεται σωτήρια.

Ο κ. Παπανικολάου σώζει ζωές
Η σεξουαλική απελευθέρωση, η “διαμάχη” μητρότητας με καριέρα, η συμπεριφορά του συντρόφου και γενικώς η σχέση που έχει αναπτύξει η ίδια η γυναίκα με τους πολλαπλούς ρόλους της, αποτελούν τις συνιστώσες που προσδιορίζουν το προφίλ της σύγχρονης “Εύας”, αλλά και που καθιστούν τον γυναικολόγο τον… καλύτερο φίλο της.
Σύμφωνα με τον μαιευτήρα – χειρουργό – γυναικολόγο Δρ. Βασίλειο Μπακούλα, τα συνηθέστερα γυναικολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας είναι οι φλεγμονές του κατώτερου γεννητικού συστήματος, οι διαταραχές περιόδου, οι μητρορραγίες, η δυσμηνόρροια, οι πόνοι χαμηλά στην κοιλιά και προβλήματα υπογονιμότητας.
Πρόληψη συνιστούν οι διαγνωστικές εξετάσεις ή οι θεραπευτικές μέθοδοι, ώστε να αντιμετωπιστούν έγκαιρα δυσάρεστες εξελίξεις που μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρότερες καταστάσεις. Ενδεικτικά, άκρως σημαντικό είναι το τεστ Παπανικολάου, το οποίο μπορεί να εντοπίσει δυσπλασίες του τράχηλου της μήτρας που, αν δεν θεραπευτούν έγκαιρα, είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε καρκίνο του τράχηλου. Είναι καλύτερα να γίνεται αμέσως μετά το τέλος της περιόδου και χωρίς να έχει προηγηθεί σεξουαλική επαφή την προηγούμενη ημέρα.
Επίσης, ο γυναικολογικός έλεγχος ρουτίνας (ο οποίος επιβάλλεται με την έναρξη των σεξουαλικών σχέσεων) περιλαμβάνει επισκόπηση των έξω γεννητικών οργάνων, κόλπου και τράχηλου, λήψη test pap, αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση και ψηλάφηση μαστών.
Πρέπει να γίνεται μία φορά τον χρόνο, εκτός από τις περιπτώσεις που υφίστανται λόγοι που συνηγορούν σε τακτικότερο έλεγχο (π.χ. αν υπάρχει γνωστό πρόβλημα, όπως ινομυώματα, κύστη υπό παρακολούθηση ή συχνές αιμορραγίες).

Συχνότερα οφείλουν να παρακολουθούνται γυναίκες που παρουσίασαν μη φυσιολογικό test pap ή εμφανίζουν εξωφυτικά κονδυλώματα.
Μια άλλη σημαντική εξέταση είναι το κολπικό υπερηχογράφημα, το οποίο βοηθά, σε αρκετές περιπτώσεις, στην ανίχνευση προκαρκινικών καταστάσεων που, όταν θεραπεύονται, αποτρέπουν την εμφάνιση καρκίνου του ενδομητρίου. Τέλος, προλαμβάνοντας ή θεραπεύοντας άμεσα φλεγμονές (κόλπου – τράχηλου), αποφεύγονται οι πυελικές φλεγμονές που επηρεάζουν τη γονιμότητα της γυναίκας.

Σε συνεργασία με τον… Αδάμ
Καθότι η πρόληψη είναι πολύ σημαντική για την υγεία του ωραίου φύλου, καλό είναι τα ζευγάρια να λαμβάνουν μέτρα αντισύλληψης και να χρησιμοποιούν πάντοτε προφυλακτικό, ώστε να αποφεύγεται η μετάδοση αφροδίσιων νοσημάτων, του ιού του AIDS ή μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Επίσης, να απευθύνονται άμεσα στον γυναικολόγο για όποιο πρόβλημα γυναικολογικής φύσης προκύψει.

Ο φίλος… μαστολόγος
Στην περίπτωση του μαστού, η κλινική εξέταση, η μαστογραφία και το υπερηχογράφημα βοηθούν στην έγκαιρη διάγνωση ενδεχόμενου καρκίνου που, όσο πιο γρήγορα ανιχνεύεται, τόσο καλύτερης πρόγνωσης είναι. Γυναίκες υψηλού κινδύνου, εξαιτίας του ιστορικού τους ή λόγω ποιότητας μαστού (πυκνοί μαστοί, πολύ μεγάλοι), καλό είναι να μην παραλείπουν να επισκέπτονται τον ειδικό.

Ανάλογα με την ηλικία:
● Άνω των 18
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες, και η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Όλες οι γυναίκες άνω των 18 πρέπει να μετρούν την αρτηριακή τους πίεση τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Αν παρατηρούνται αυξομειώσεις στην πίεση, ο γιατρός μπορεί να συστήσει αλλαγές στη διατροφή και άσκηση, καθώς και φαρμακευτική αγωγή.

● Στα 20
Εξετάσεις αίματος για τη διερεύνηση των τιμών των TSH, T3, T4 για τον έλεγχο της λειτουργίας του θυρεοειδούς. Αν οι τιμές βρίσκονται στα φυσιολογικά επίπεδα, δεν θα χρειαστεί να επαναληφθούν πριν από την ηλικία των 30.

● Στα 35
Μαστογραφία και υπερηχογράφημα μήτρας-ωοθηκών. Η μαστογραφία είναι πολύ σημαντική, καθώς διερευνάται η υγεία του στήθους, ενώ το υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων ελέγχει την κατάσταση της μήτρας και των ωοθηκών.

Όσον αφορά την κατάθλιψη…
Η κατάθλιψη είναι δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες και, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, συνιστά ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν κατάθλιψη διατρέχουν οι γυναίκες κατά την προεμμηνορρυσιακή περίοδο, με την εμφάνιση αισθημάτων θλίψης και θυμού πριν την έμμηνη ρύση. Επιπλέον, συχνή είναι η κατάθλιψη και κατά τη λοχειακή περίοδο. Επιρρεπείς εμφανίζονται και οι νεαρές μητέρες χωρίς σύζυγο, καθώς και οι γυναίκες που ανήκουν στα κατώτερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα.
Ας μιλήσουμε, λοιπόν, με τον γιατρό μας ή με κάποιον λειτουργό ψυχικής υγείας, προκειμένου να διαγνώσουν αν υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια για κατάθλιψη – και, αν όντως υπάρχουν, να αντιμετωπιστούν πριν γίνουν χρόνια. Μόνο έτσι η γυναίκα θα μπορέσει να βελτιώσει τόσο τη δική της ποιότητα ζωής, όσο και του άμεσου οικογενειακού της περιβάλλοντος.

● Μετά τα 40
Μαστογραφία κάθε δύο χρόνια, ενώ, αν υπάρχει ιστορικό καρκίνου του μαστού σε πρώτου βαθμού συγγενείς, συχνότερα. Όλες οι γυναίκες άνω των 45 ετών μία φορά τον χρόνο θα πρέπει να κάνουν αιματολογικό έλεγχο χοληστερόλης, λιπαρών οξέων και τριγλυκερίδιων (λιπίδια του αίματος). Ο έλεγχος των επιπέδων σακχάρου στο αίμα πρέπει να γίνεται μία φορά τον χρόνο, στο πλαίσιο ενός τσεκ απ που περιλαμβάνει εξετάσεις ούρων και αίματος. Αφορά περισσότερο τις γυναίκες μεταξύ 40 και 70 που είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για διαβήτη.

● Μετά την εμμηνόπαυση
Η μαστογραφία θα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο, όπως και το υπερηχογράφημα, για να ελέγχεται η κατάσταση των ωοθηκών και το πάχος του ενδομήτριου.

● 50 έως 75
Οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται μία φορά στα 10 χρόνια σε κολονοσκόπηση για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Πρόκειται για την πιο αξιόπιστη εξέταση για έγκαιρη διάγνωση προκαρκινικών αλλοιώσεων ή πολυπόδων στο έντερο που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο του παχέος εντέρου (ο τρίτος πιο θανατηφόρος καρκίνος για τις γυναίκες, μετά τον καρκίνο του μαστού και του πνεύμονα).
Το τεστ οστικής πυκνότητας αφορά τις γυναίκες άνω των 65 ετών και πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε δύο χρόνια αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης ή ιστορικό καταγμάτων. Διαφορετικά, κάθε 10ετία.

Διαφύλαξη γονιμότητας
Τα ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά καλύτερα να μην καθυστερούν την τεκνοποίηση, εκτός και αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι. Διότι κυρίως μετά τα 40, οι περισσότερες γυναίκες αρχίζουν να παρουσιάζουν κάποιου βαθμού ωοθηκική ανεπάρκεια, γεγονός που σημαίνει ότι, ενώ υπάρχει κύκλος και ωορρηξία, η ποιότητα των ωαρίων δεν είναι αυτή που ήταν, και η ευαίσθητη ισορροπία του γυναικολογικού συστήματος διαταράσσεται.
Η πιθανότητα εγκυμοσύνης μειώνεται αρκετά στις ηλικίες αυτές και, για τον λόγο αυτόν, καλό είναι οι γυναίκες να συμβουλεύονται ειδικό αν δεν πετύχουν να συλλάβουν μετά από κάποιο διάστημα.
Το κάπνισμα, η υπερκατανάλωση αλκοόλ και η παχυσαρκία ενδεχομένως να βλάπτουν τη γυναικεία γονιμότητα.

Πηγή περιοδικό “Plan Be” (τ.56, Μάρτιος 2021)