Βραχνή φωνή: Πότε πρέπει να μας ανησυχήσει;

Όλοι έτυχε να βραχνιάσουμε σε κάποια στιγμή, επειδή κουράσαμε τη φωνή μας. Αλλά ειδικότερα αυτή την περίοδο, με τον άστατο καιρό και τις ιώσεις που κυκλοφορούν, όλο και περισσότεροι δείχνουν να… χάνουν τη φωνή τους. Παρόλο που η βραχνή φωνή συνήθως δεν μας ανησυχεί ιδιαίτερα, υπάρχουν περιπτώσεις που αυτή λειτουργεί ως προειδοποιητικό «καμπανάκι», χρήζοντας περαιτέρω διερεύνησης.

«Η φωνή είναι ο ήχος που παράγεται όταν ο εκπνεόμενος αέρας διέρχεται μεταξύ των φωνητικών χορδών και προκαλεί τη δόνησή τους. Κάθε άνθρωπος έχει μια ιδιαίτερη και χαρακτηριστική χροιά φωνής, η οποία μορφοποιείται από μια πληθώρα παραγόντων, όπως το μήκος, το πάχος και η τάση των φωνητικών χορδών. Οι παράγοντες αυτοί, μαζί με τη στοματική και τη ρινική κοιλότητα, διαμορφώνουν τελικά τον ήχο σε έναρθρο λόγο», εξηγεί ο κ. Χρήστος Γκιώνης, Διευθυντής Ωτορινολαρυγγολόγος στο Metropolitan Hospital.

Βραχνάδα ή βράγχος φωνής είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει κάθε μη φυσιολογική αλλαγή στη φωνή. Πρόκειται για την αλλοίωση της φωνής, η οποία προκαλείται από δυσλειτουργία του λάρυγγα (αλλοιώσεις και προβλήματα των φωνητικών χορδών) ή διαταραχές στη σύγκλειση των φωνητικών χορδών.

Τα αίτια

Η βραχνάδα μπορεί να οφείλεται σε ορατές ανωμαλίες των φωνητικών χορδών, όπως:

• Οξείες φλεγμονές/λαρυγγίτιδες. Είναι οι πιο συχνές αιτίες βράγχους φωνής και εμφανίζονται μετά από οξείες λοιμώξεις μικροβιακές ή ιογενείς του αναπνευστικού συστήματος. Συνήθως δεν προκαλούν ανησυχία, διαρκούν λίγες μέρες και αντιμετωπίζονται πολύ εύκολα με συγκεκριμένες οδηγίες, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να υποβοηθηθούν με τη χρήση φαρμάκων.
• Χρόνιες φλεγμονές, όπως το οίδημα Ranke. Οφείλεται στην κακή χρήση της φωνής – λάθος ομιλία και σε κακές συνήθειες, όπως το κάπνισμα και η συχνή κατανάλωση αλκοόλ.
• Πολύποδες των φωνητικών χορδών.
• Κομβία των φωνητικών χορδών (οι λεγόμενοι «κάλοι»), που οφείλονται σε κακή χρήση της φωνής (συχνή βλάβη στους επαγγελματίες φωνής: τραγουδιστές, ηθοποιούς, δικηγόρους, ιερείς κ.ά.).
• Αλλεργικός βήχας.
• ΓΟΠ (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση). Εδώ η βραχνάδα συνοδεύεται από αίσθημα «κόμπου» στον λαιμό – κοκκίωμα φωνητικών χορδών.
• Προκαρκινικές βλάβες (π.χ. λευκοπλακία).
• Κακοήθεις όγκοι.
• Παράλυση των φωνητικών χορδών (μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη), που οφείλεται σε βλάβες του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, ιατρογενείς βλάβες μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ή σε παρουσία όγκων που πιέζουν το λαρυγγικό νεύρο.
• Πρεσβυφωνία (ατροφία των χορδών λόγω ηλικίας).
• Μη ορατές βλάβες των φωνητικών χορδών.
• Ψυχογενείς καταστάσεις: Σπασμωδική δυσφωνία (καταστάσεις άγχους και στρες επηρεάζουν σημαντικά τον λάρυγγα).
• Νευρομυϊκές διαταραχές: Νόσος Parkinson, μυασθένεια Gravis.
• Ορμονολογικές διαταραχές, όπως ο υπερ – και, συχνότερα, ο υποθυρεοειδισμός.

Πότε η βραχνάδα είναι προειδοποιητικό «καμπανάκι»;

«Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι κάθε βραχνάδα στη φωνή, που συνοδεύεται από το αίσθημα ανάγκης καθαρισμού του λαιμού, και διαρκεί πάνω από δύο ή τρεις εβδομάδες, ειδικά αν αυτή αφορά καπνιστές ή/και άτομα που κάνουν υπερκατανάλωση αλκοόλ, είναι μήνυμα ότι χρειάζεται έλεγχος από ιατρό ωτορινολαρυγγολόγο.

Δεν είναι απαραίτητη η συνύπαρξη άλγους, γι’ αυτό ας μην αποδίδουμε τη χρόνια βραχνάδα στην απλή συνήθεια του καπνίσματος. Η αμέλεια μπορεί να στοιχίσει και να βάλει τον ασθενή σε περιπέτειες», επισημαίνει ο ιατρός.

Αιμόπτυση, δύσπνοια, παρουσία διόγκωσης στον τράχηλο, αίσθημα κόμπου ή ξένου σώματος στον λαιμό και καμιά φορά πόνος που αντανακλά στο αυτί, είναι συμπτώματα που πρέπει να οδηγήσουν στον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο για περαιτέρω διερεύνηση.

Δεν υπάρχει απλή βραχνάδα ή βραχνάδα στην οποία δεν πρέπει να δώσουμε σημασία, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μας βάζουν σε υποψία και να μας φοβίζουν όλες οι βραχνάδες, καθώς, όπως έχει ήδη επισημανθεί, στη συντριπτική πλειονότητά τους αυτές είναι καλοήθεις. Ωστόσο, ο έλεγχος γίνεται για να αποκλειστεί με σιγουριά, ειδικά στους καπνιστές, κάποια έστω και ελάχιστα πιθανή κακοήθεια.

Έλεγχος

Ο έλεγχος της βραχνάδας είναι μια πολύ απλή διαδικασία που μπορεί να πραγματοποιηθεί στο ιατρείο ενός ωτορινολαρυγγολόγου ή σε εξωτερικό ιατρείο κάποιας νοσοκομειακής δομής.

Οι περισσότεροι ωτορινολαρυγγολόγοι διαθέτουν σύγχρονα μέσα, όπως ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας με κάμερα, τα οποία καταγράφουν εικόνες σε μεγάλη ανάλυση, η μελέτη των οποίων επιτρέπει να τεθεί με μεγάλη ακρίβεια η διάγνωση και να γίνει ο σχεδιασμός της οποιασδήποτε σχετικής θεραπείας.

Σε περιπτώσεις που υπάρχουν ορατές ανωμαλίες του λάρυγγα (πολύποδες, κομβία, κύστες, κακοήθεια κ.λπ.), η θεραπεία είναι χειρουργική. Σε πολύ ήπιες αλλοιώσεις, η συνδρομή του λογοθεραπευτή μπορεί να είναι πολύτιμη.

Η χειρουργική διαδικασία λέγεται «μικρολαρυγγοσκόπηση» και πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία, με τη χρήση μικροσκοπίου, εξελιγμένων ενδοσκοπίων και ειδικών μικροχειρουργικών εργαλείων (ή και τη χρήση laser).

Πώς να προφυλάξουμε τη φωνή μας

Ουσιαστικά, χρειάζεται ομαλή φώνηση. Η δυνατή φωνή και το ψιθύρισμα μπορεί να προκαλέσουν κακώσεις στις φωνητικές χορδές.

Παράλληλα, μπορούν να βοηθήσουν η τακτική λήψη υγρών, η υγρασία στην ατμόσφαιρα του σπιτιού, η θεραπεία της ΓΟΠ, η διακοπή του καπνίσματος, η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής, αλλά και ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοολούχων και ανθρακούχων ποτών, και πικάντικων φαγητών.

«Οι επαγγελματίες φωνής (εκπαιδευτικοί, ιερείς, τραγουδιστές, ηθοποιοί, δικηγόροι κ.λπ.), καλό είναι να επισκέπτονται τακτικά τον ΩΡΛ τους», καταλήγει ο κ. Γκιώνης.