Οι οδηγίες της Αμερικανικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας για τον COVID-19

Η Αμερικανική Γαστρεντερολογική Εταιρεία (American Gastroenterological Association – AGA) παρουσίασε τις πρόσφατες επίσημες οδηγίες της για τα συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (ΓΕΣ) και το ‘Ηπαρ που σχετίζονται με το COVID-19, οι οποίες θα δημοσιευθούν σύντομα. Ο Διευθυντής του Παθολογικού Τομέα του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα», Σπύρος Μιχόπουλος (Συντονιστής-Διευθυντής Γαστρεντερολογικού Τμήματος), συνόψισε αυτές τις οδηγίες.

Οι οδηγίες αυτές στηρίχθηκαν στη συστηματική ανάλυση δημοσιευμένων και μη δεδομένων που αναζητήθηκαν μέσω των OVID Medline και and άλλων διακομιστών – servers (medRxiv, LitCovid, SSRN) μέχρι τις 5 Απριλίου 2020 και των δημοσιεύσεων μέχρι 19 Απριλίου. Οι οδηγίες αυτές θα επανεκτιμηθούν σε 3 μήνες. Συνολικά, εντοπίσθηκαν 118 μελέτες με αναφορές σε ασθενείς με COVID-19 και διάρροιες, ναυτίες, εμέτους, κοιλιακά άλγη ή ανωμαλίες των ηπατικών ενζύμων. Μετά από αξιολόγηση, επελέγησαν 47 μελέτες που συμπεριελάμβαναν 10.890 ασθενείς.

Ο επιπολασμός για διάρροιες ήταν 7,7% (95% CI 7.2-8.2), ναυτία/εμέτους 7,8% (95% CI 7,1-8,5), κοιλιακό πόνο 2,7% (95% CI 2.0-3.4). Οι τρανσαμινάσες ήταν αυξημένες στο 15% (τόσο η AST, όσο και η ALT).

Οι ασθενείς εκτός Κίνας είχαν πιο συχνά συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, όπου το 18,3% (16,6-20,1%) των ασθενών εμφάνιζε διάρροιες. Μεμονωμένα συμπτώματα από το ΓΕΣ χωρίς άλλα συμπτώματα του COVID-19 ήταν πολύ σπάνια.

Οι ανωτέρω διαπιστώσεις οδήγησαν στη διατύπωση των ακόλουθων Προτροπών Βέλτιστων Πρακτικών (Best Practice Statements) στη διαχείριση ασθενών με COVID-19:

1. Σε εξωτερικούς ασθενείς με έναρξη διάρροιας: α) εκτίμηση κινδύνου έκθεσης στον SARS-CoV-2 β) λήψη λεπτομερούς ιστορικού για συμπτώματα συμβατά με COVID-19 (πυρετός, βήχας, δύσπνοια, ρίγη, μυικά άλγη, κεφαλαλγίες, πονόλαιμο, πρόσφατη αγευσία/ανοσμία) γ) λήψη λεπτομερούς ιστορικού άλλων συμπτωμάτων από το ΓΕΣ.
2. Σε εξωτερικούς ασθενείς με έναρξη συμπτωμάτων από το ΓΕΣ (π.χ. ναυτίας, εμέτων, κοιλιακού άλγους, διάρροιας), έλεγχος για εμφάνιση μη ΓΕΣ συμπτωμάτων COVID-19, διότι σε ορισμένους ασθενείς με COVID-19 τα συμπτώματα ΓΕΣ μπορεί να προηγηθούν για λίγες ημέρες των άλλων συμπτωμάτων. Αν τα ανωτέρω εμφανίζονται σε περιβάλλον υψηλής υποψίας έκθεσης στον ιό, πρέπει να γίνεται και εργαστηριακός έλεγχος.
3. Στους νοσηλευόμενους ασθενείς με ύποπτο ή επιβεβαιωμένο COVID-19, λήψη λεπτομερούς ιστορικού για συμπτώματα ΓΕΣ (ναυτίας, εμέτων, κοιλιακού άλγους, διάρροιας), συμπεριλαμβανομένων της έναρξης τους, των χαρακτηριστικών τους, της διάρκειας και της σοβαρότητας τους.
4. Δεν υπάρχουν προς το παρόν δεδομένα που να υποστηρίζουν ως μέθοδο ρουτίνας την εκτέλεση δοκιμασιών κοπράνων για τη διάγνωση ή την παρακολούθηση του COVID-19.
5. Σε ασθενείς (εξωτερικούς ή νοσηλευόμενους) με αυξημένα ηπατικά ένζυμα στα πλαίσια ύποπτου ή επιβεβαιωμένου κρούσματος COVID-19, πρέπει να αξιολογούνται όλες οι άλλες πιθανές αιτίες.
6. Στους νοσηλευόμενους ασθενείς με ύποπτο ή επιβεβαιωμένο COVID-19, λήψη ηπατικών ενζύμων κατά την είσοδο και παρακολούθηση τους κατά τη διάρκεια νοσηλείας, ιδιαιτέρως αν λαμβάνουν θεραπεία για τον COVID-19.
7. Στους νοσηλευόμενους ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία για τον COVID-19, απαιτείται εκτίμηση των συμπτωμάτων από το ΓΕΣ και το Ήπαρ.

Πρέπει να τονισθεί ότι το CDC, στα προσφάτως διευρυμένα κριτήρια για έλεγχο για COVID-19 (checklist), δεν συμπεριέλαβε τη διάρροια (σε αντίθεση με την αγευσία/ανοσμία). Λόγω της πλημμελούς πληροφόρησης των συμπτωμάτων από το ΓΕΣ, συνιστάται η λεπτομερής καταγραφή τους. Επειδή κάποιες μελέτες έδειξαν ότι τα αυξημένα ηπατικά ένζυμα κατά την είσοδο μπορούν να αποτελούν κακό προγνωστικό δείκτη, συνιστάται ο έλεγχος τους.