Στα μάτια των περισσότερων, η υπέρταση δεν φαντάζει συνήθως ιδιαίτερα ανησυχητική. Και, πράγματι, αυτό μπορεί να ισχύει εφόσον ο ασθενής φροντίζει, με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και με τη σωστή λήψη της φαρμακευτικής του αγωγής, να διατηρεί την αρτηριακή του πίεση ρυθμισμένη. Το πρόβλημα ξεκινά από τη στιγμή που η νόσος υποτιμάται, γεγονός που οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, και στην έλλειψη ενημέρωσης. Ο Δρ. Κωνσταντίνος Τούτουζας, Καθηγητής Καρδιολογίας και Υπεύθυνος του Iατρείου Δομικών Καρδιοπαθειών και Καρδιο-ογκολογίας της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, μας δίνει απαντήσεις σε βασικές ερωτήσεις σχετικά με την υπέρταση, η οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ, υπολογίζεται ότι αφορά έναν στους τρεις Έλληνες.
Συνέντευξη στην Μαρία Λυσάνδρου
_H υψηλή αρτηριακή πίεση, αλλιώς «υπέρταση», είναι στο μυαλό των περισσότερων από εμάς συνδεδεμένη μόνο με τις μεγαλύτερες ηλικίες. Κι όμως, αυτό δεν είναι απόλυτα σωστό. Σε ποιες περιπτώσεις η υπέρταση μπορεί να εμφανιστεί σε νεότερες ηλικίες;
Πράγματι, η αρτηριακή υπέρταση έχει συσχετιστεί με τις μεγαλύτερες ηλικίες, γεγονός που δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Η γήρανση του ανθρώπου και οι καρδιαγγειακές μεταβολές που συμβαίνουν εξαιτίας αυτής έχουν ως αποτέλεσμα την προοδευτική αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Παρόλα αυτά, αρτηριακή υπέρταση μπορεί να συναντήσουμε και σε ασθενείς νεότερης ηλικίας, η οποία μπορεί να οφείλεται σε ποικίλους υποκείμενους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς. Ενδεικτικά, τέτοιοι μηχανισμοί μπορεί να είναι η στένωση ισθμού της αορτής, η νεφρική ανεπάρκεια, ο υποθυρεοειδισμός, το φαιοχρωμοκύτωμα, ο υπερπαραθυρεοειδισμός, το σύνδρομο Cushing, αλλά και η φαρμακευτική αγωγή (π.χ. γλυκοκορτικοειδή).
_Ποιες αιτίες πυροδοτούν συνήθως την υπέρταση;
Δυστυχώς, η αιτιολογία για την πλειονότητα των περιστατικών υπέρτασης παραμένει άγνωστη και, ως εκ τούτου, χαρακτηρίζεται ως «ιδιοπαθής».
_Τι λένε τα στοιχεία περί υπέρτασης στη χώρα μας; Πόσο εκτεταμένο είναι το πρόβλημα και, κυρίως, πόσο ενημερωμένοι θεωρείτε ότι είμαστε σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα;
Η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης στον γενικό πληθυσμό, σε συνδυασμό με τις κακές υγιεινο-διαιτητικές συνήθειες του σύγχρονου Έλληνα, έχουν οδηγήσει σε αύξηση της συχνότητας της νόσου στον ελληνικό πληθυσμό. Χωρίς τα ελληνικά δεδομένα να διαφέρουν σημαντικά από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, μπορώ να σας πω με μεγάλη βεβαιότητα ότι η πλειονότητα των ατόμων άνω των 65 ετών πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση, ενώ υπολογίζεται ότι 1 στους 3 Έλληνες έχει υπέρταση!
Πρέπει να σημειωθεί, μάλιστα, ότι πολλοί παραμένουν αδιάγνωστοι στα πρώιμα στάδια της νόσου, αφού είτε δεν επισκέπτονται τακτικά τον θεράποντα καρδιολόγο/οικογενειακό ιατρό, είτε τείνουν να υποεκτιμούν τη μικρή αύξηση της πίεσης.
Παρά τις τακτικές καμπάνιες από το Υπουργείο Υγείας, την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, την Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης και άλλους φορείς, απέχουμε ακόμα σημαντικά από το να θεωρήσουμε ότι ο μέσος Έλληνας είναι κατάλληλα ενημερωμένος γι’ αυτή τη συχνή και διόλου ακίνδυνη νόσο.
_Ποια είναι τα «σημάδια» που θα πρέπει να υποψιάσουν κάποιον ότι ενδεχομένως να έχει υψηλή αρτηριακή πίεση;
Η έγκαιρη διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης και η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής από τα πρώτα στάδια αποτελούν σημεία-κλειδιά για την αποτελεσματική διαχείριση της νόσου και τη μακροβιότερη επιβίωση των ασθενών.
Η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης πριν την εμφάνιση της νόσου έχει συσχετιστεί με καλύτερη πρόγνωση. Προκειμένου να γίνει αυτό, καλό είναι κάθε ενήλικας να μετρά την αρτηριακή του πίεση ανά τακτά χρονικά διαστήματα και να επισκέπτεται τον καρδιολόγο/οικογενειακό ιατρό. Επαναλαμβανόμενες μετρήσεις που καταδεικνύουν υψηλή αρτηριακή πίεση συνιστούν απαραίτητο λόγο, ώστε ο ασθενής να επισκεφθεί τον θεράποντα ιατρό του και να ξεκινήσει την ενδεικνυόμενη θεραπεία.
Προειδοποιητικά συμπτώματα που σχετίζονται με την αρτηριακή υπέρταση είναι οι κεφαλαλγίες, οι συχνές ρινορραγίες, η εύκολη κόπωση, αλλά και η επηρεασμένη όραση. Επί επιμονής των προαναφερθέντων συμπτωμάτων, κρίνεται αναγκαία η επίσκεψη του ατόμου σε έναν ειδικό ιατρό.
Προειδοποιητικά συµπτώµατα που σχετίζονται µε την αρτηριακή υπέρταση είναι οι κεφαλαλγίες, οι συχνές ρινορραγίες, η εύκολη κόπωση, αλλά και η επηρεασµένη όραση.
_Πολλά άτομα, σχετικά νεότερων ηλικιών, υποτιμούν τις ενδείξεις υπέρτασης που μπορεί να παρουσιάζουν, με αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα αυτό να έχει αντίκτυπο στην υγεία τους. Ποιοι οι κίνδυνοι που προκύπτουν από μία χρονίως μη ρυθμισμένη υπέρταση;
Η σωστή ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης και η επίτευξη των πιέσεων-στόχων, όπως αυτοί καθορίζονται από τις Ευρωπαϊκές και τις Αμερικανικές Οδηγίες, έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται με καλύτερη πρόγνωση των ασθενών αυτών. Η αρρύθμιστη υπέρταση σταδιακά προκαλεί μη-αντιρροπούμενες βλάβες σε όργανα-στόχους, όπως είναι οι οφθαλμοί, ο εγκέφαλος, η καρδιά και οι νεφροί. Αυτές οι βλάβες δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές από τους ασθενείς, γεγονός που καθιστά την υπέρταση «σιωπηλό δολοφόνο».
_Η υπέρταση θεωρείται υποκείμενο νόσημα, με αποτέλεσμα να αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε μια εποχή πανδημίας, όπως η σημερινή. Ισχύει ότι τα άτομα με υπέρταση κατατάσσονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση COVID-19;
Εξαιτίας της αυξημένης συχνότητάς της, η υπέρταση μελετήθηκε διεξοδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πράγματι, η υπέρταση είναι παράγοντας κινδύνου για σοβαρότερη νόσηση ή και θάνατο από COVID-19, και αφορά κυρίως ασθενείς με μη ρυθμισμένη αρτηριακή πίεση. Πρέπει να σημειωθεί ότι η σωστή συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή και η τήρηση των πιέσεων-στόχων ελαττώνει σημαντικά τον κίνδυνο που διατρέχουν οι υπερτασικοί ασθενείς από COVID-19.
_Ως προς την Long COVID, τι δείχνουν τα μέχρι στιγμής στοιχεία; Σε τι βαθμό μπορεί να επηρεαστεί στην πορεία ένα υπερτασικός ασθενής, ο οποίος έχει νοσήσει από κορονοϊό;
Το σύνδρομο του μακρού COVID τεκμηριώθηκε πολύ πρόσφατα στη βιβλιογραφία και τα υπάρχοντα δεδομένα δεν είναι ικανά να οδηγήσουν στην εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Ωστόσο, από τις πρώτες μελέτες φαίνεται ότι οι υπερτασικοί ασθενείς διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης του εν λόγω συνδρόμου.
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για το σύνδρομο του μακρού COVID, οπότε οι υπερτασικοί ασθενείς θα πρέπει λαμβάνουν, όπως ενδείκνυται, τη φαρμακευτική τους αγωγή.
_Με ποιους τρόπους μπορούμε να διασφαλίσουμε τη διατήρηση της αρτηριακής μας πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα;
Η αρτηριακή υπέρταση είναι μια νόσος, η οποία, σε ένα σημαντικό βαθμό, μπορεί να προληφθεί. Με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, καθίσταται πιο αποτελεσματικός ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης. Η σωστή μεσογειακή διατροφή, η μειωμένη πρόσληψη αλατιού, η διατήρηση του σωματικού βάρους εντός φυσιολογικών επιπέδων, η άσκηση, η αποφυγή ή διακοπή του καπνίσματος, η λελογισμένη κατανάλωση αλκοόλ και ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος είναι κάποια βασικά βήματα για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα.
Φυσικά, αν κάποιος πάσχει από αρτηριακή υπέρταση, η σωστή λήψη της αγωγής αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για αυτόν τον σκοπό.