Αρχική / Πρόσωπα / Συνεντεύξεις / Ο Βέρντι ωφελεί σοβαρά την καρδιά

Ο Βέρντι ωφελεί σοβαρά την καρδιά

Σύμφωνα με επιστημονική έρευνα του πανεπιστημίου της Παβίας που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό Circulation της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, οι όπερες –ειδικά του Βέρντι– ωφελούν την καρδιά, μειώνουν την πίεση του αίματος και βοηθούν στην αποκατάσταση ασθενών με εγκεφαλικά και εμφράγματα.
Για το πώς η κατάλληλη μουσική βοηθά την υγεία, το πόσο πρωτοπόροι ήταν οι Αρχαίοι Έλληνες ως προς τη μουσική, αλλά και για το ποια ακούσματα να προτιμούμε για να διατηρήσουμε την καρδιά μας γερή, μιλήσαμε με τον Καρδιολόγο – Συνθέτη δρ. Θανάση Δρίτσα, MD, FESC Αναπληρωτή Διευθυντή στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, Fellow International Society of Music in Medicine.

Γιατί ειδικά οι άριες του Βέρντι κάνουν καλό στην καρδιά;
Η δυναμική της μουσικής καθρεφτίζεται πάνω στο αυτόνομο νευρικό μας σύστημα. Όταν η μουσική γίνεται δυνατή και γρήγορη, διεγείρεται το συμπαθητικό σύστημα και παράγουμε αδρεναλίνη, η καρδιά χτυπά γρήγορα, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται, τα αγγεία μας συστέλλονται. Όταν η μουσική μάς χαλαρώνει, ενεργοποιείται το παρασυμπαθητικό και συμβαίνει ακριβώς το αντίστροφο.
Έτσι, ειδικά οι άριες του Βέρντι, λόγω της μουσικής δομής τους, που συχνά χρησιμοποιούν μουσικές «φράσεις» διάρκειας δέκα δευτερολέπτων, φαίνεται να συγχρονίζονται τέλεια με τον φυσικό καρδιαγγειακό ρυθμό του σώματος. Οπότε, ελαττώνουν την αρτηριακή πίεση και βοηθούν στην αποκατάσταση μετά από καρδιαγγειακά επεισόδια.

Πόσο καινούργια είναι η ψυχοσωματική επίδραση της μουσικής;
Και όμως, είναι πολύ παλιά. Στα αρχαία ελληνικά κείμενα, ειδικά στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, τονίζεται η σημαντική ψυχοσωματική επίδραση της μουσικής. Σύμφωνα δε με τον Δάμωνα, σπουδαίο θεωρητικό της μουσικής και δάσκαλο του Σωκράτη και του Περικλή, η δύναμη της μουσικής οφείλεται στο γεγονός ότι μιμείται τις κινήσεις της ψυχής.
Ανάλογα με το είδος και τα χαρακτηριστικά της μουσικής (μουσικό όργανο, ρυθμό, μουσικό τρόπο), η μουσική, σύμφωνα με την αρχαιοελληνική αντίληψη, έχει διπλή δράση: αφ’ ενός, μπορεί να επιδράσει στο ήθος των ανθρώπων και, μέσα από την καταστολή παθών και επιθυμιών, αποκτά μεγάλη παιδευτική αξία. Αφ’ ετέρου, μπορεί να επιδράσει στο «άλογο» μέρος της ψυχής, όταν αυτό υφίσταται διαταραχές, και έτσι μετατρέπεται σε θεραπευτικό εργαλείο. 

Ποιος ο θεραπευτικός ρόλος της μουσικής στην Αρχαιότητα;
Πολύ σημαντικός υπήρξε ο θεραπευτικός ρόλος της μουσικής στους Ορφικούς και τους Πυθαγόρειους. Οι Πυθαγόρειοι μοιράζονταν με τους Ορφικούς την ιδέα ότι η ζωή είναι βάσανο και τιμωρία για παλαιά αμαρτήματα. Η μουσική αποτελούσε τεχνική που, σε συνδυασμό με ασκητικούς κανόνες διαβίωσης, βοηθάει στη θεραπεία-κάθαρση της ψυχής.
Δύο από τα κυριότερα εξαγνιστικά άσματα που χρησιμοποιούσαν Ορφικοί και Πυθαγόρειοι ως θεραπευτικό μέσο ήταν οι Επωδές και οι Παιάνες. Οι Πυθαγόρειοι χρησιμοποιούσαν καθημερινό πρόγραμμα μουσικοθεραπείας, καθότι η μουσική πριν από την κατάκλιση τούς βοηθούσε να έχουν ύπνο ελαφρύ με ευχάριστα όνειρα. Επίσης, αμέσως μετά την αφύπνιση, εκτελούσαν ειδικά κομμάτια για λύρα και, έτσι, προετοιμάζονταν για τους έντονους βιορυθμούς της ημέρας και απαλλάσσονταν από τη νωχέλεια της νύχτας.
Φαίνεται ότι οι Πυθαγόρειοι είχαν μελετήσει τη συσχέτιση των μουσικών τρόπων και ρυθμών με τις μεταβολές του θυμικού και εφάρμοζαν, αναλόγως της περίστασης, διαφορετικές μουσικές συνταγές.

Από τότε έως σήμερα, τι έχουμε μάθει;
Σήμερα οι μύθοι και οι δοξασίες του αρχαίου κόσμου, όσον αφορά τις θεραπευτικές δυνατότητες της μουσικής, έχουν βρει τη θέση τους μέσα στη σύγχρονη επιστήμη της μουσικοθεραπείας –είτε της βιωματικής θεραπείας (music therapy), είτε της χρήσης προ-επιλεγμένης μουσικής (music medicine) – ως συμπλήρωμα της κλασικής ιατρικής αγωγής για την αντιμετώπιση του άγχους, του πόνου, των προβλημάτων του ύπνου, για χρήση σε μονάδες εντατικής θεραπείας ενηλίκων και νεογνών, και για πολλές άλλες κλινικές εφαρμογές.
Οι αρχαίοι Έλληνες φαίνεται ότι είχαν επίσης κατανοήσει εμπειρικά αυτό που σήμερα αποδεικνύουν οι γνωστικοί νευροεπιστήμονες με τις απεικονιστικές τεχνικές μελέτης του εγκεφάλου (PET scan, Functional MRI), ότι δηλαδή η μουσική παιδεία βοηθάει στην ανάπτυξη και άλλων δεξιοτήτων, εκτός από τις καθαρά μουσικές δεξιότητες. Τα παιδιά που συμμετέχουν σε ορχήστρες ή χορωδίες μαθαίνουν να συνεργάζονται καλύτερα με άλλα παιδιά και να έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα επικοινωνίας. Οι αρχαίοι Έλληνες ήξεραν ότι με τη μουσική εκπαίδευση θα παράγουν περισσότερο ανεπτυγμένους εγκεφάλους και θα στελεχώσουν την κοινωνία τους με άτομα που θα διαθέτουν σημαντικές δεξιότητες. Γι’ αυτό δεν ήταν καθόλου τυχαίο το ότι τοποθετούσαν τη μουσική όχι μόνο στη βάση ίασης, αλλά και στον κορμό της παιδείας. 

Σε ποιες περιπτώσεις συνιστάται η ακρόαση «κατάλληλου» είδους μουσικής και πόσο αποτελεσματική είναι;
Η ακρόαση κατάλληλα επιλεγμένης μουσικής στη θεραπεία αποτελεί σήμερα ιδιαίτερο επιστημονικό αντικείμενο (music medicine). Χρησιμοποιείται με επιτυχία στα νοσοκομεία, σε μονάδες εντατικής θεραπείας, στην ανάνηψη μετά από χειρουργικές επεμβάσεις, στον τοκετό, σε νεογνικές μονάδες, στη διάρκεια οδοντιατρικών πράξεων, ενδοσκοπήσεων.
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι, κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων (με τοπική ή στελεχιαία αναισθησία), η μουσική ακρόαση μπορεί να υποκαταστήσει μεγάλη ποσότητα αναισθητικών φαρμάκων που χορηγούνται ενδοφλέβια. Επιστημονική μας εργασία στο Ωνάσειο, η οποία βραβεύτηκε στο διεθνές Συνέδριο Europrevent (2014), απέδειξε ότι η ακρόαση ήρεμης μουσικής κατά τη διάρκεια επεμβάσεων εμφύτευσης βηματοδότη ή απινιδωτή, μπορεί να υποκαταστήσει πλήρως αγχολυτικά και παυσίπονα φάρμακα, τα οποία συνήθως δίνονται.

Εκτός του Βέρντι, ποιες μουσικές να προτιμούμε για καλύτερη υγεία;
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι ωφελεί η μουσική που μας αρέσει και μας είναι οικεία. Επίσης, σημαντική είναι η κουλτούρα και η παιδεία μας (π.χ. η κλασική μουσική είναι πιο κατάλληλη στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη). Η θεραπευτική δύναμη της μουσικής είναι ανάλογη με εκείνη της αφήγησης ενός παραμυθιού. Επομένως, για την καρδιά είναι καλύτερη η ήρεμη μουσική, που μας ταξιδεύει και μας βοηθάει να ονειρευόμαστε.

Πηγή
Περιοδικό “Plan Be” – www.planbemag.gr

Tης Έλενας Κιουρκτσή

Check Also

Α. Γεωργιάδης: Να εντείνουμε την ψυχολογική υποστήριξη στους ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο

Ο Υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, μιλώντας το πρωί στους Γιώργο Παπαδάκη και Μαρία Αναστασοπούλου στον …