Αρχική / Πρόσωπα / Δρ. Μιχάλης Βικελής: «Η κεφαλαλγία είναι σαφέστατα η πιο υποτιμημένη πάθηση»

Δρ. Μιχάλης Βικελής: «Η κεφαλαλγία είναι σαφέστατα η πιο υποτιμημένη πάθηση»

Πόσες φορές έχουμε πει «Έχω πονοκέφαλο» χωρίς να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία, θεωρώντας δεδομένο ότι ένα παυσίπονο θα λύσει το πρόβλημα; Κι όμως, αποδεικνύεται ότι μια συχνή κεφαλαλγία μπορεί είναι πολύ σοβαρή υπόθεση που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με μεγάλη υπευθυνότητα από τον πάσχοντα, ειδικά αν φτάσει σε σημείο να υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής του. Ο Δρ. Μιχάλης Βικελής, ειδικός νευρολόγος με εξειδίκευση στις κεφαλαλγίες, αναλαμβάνει να ξεκαθαρίσει το τοπίο.

συνέντευξη στη Μαρία Λυσάνδρου

Ποια χαρακτηριστικά διαχωρίζουν μια κεφαλαλγία που δεν προκαλεί ανησυχία, από μια κεφαλαλγία που χρήζει ιατρικής παρακολούθησης;
Μία κεφαλαλγία πρόσφατης έναρξης πρέπει πάντα να διερευνάται.
Συμπτώματα που κάνουν ακόμη σημαντικότερη την ανάγκη για διερεύνηση είναι, μεταξύ άλλων, η εμφάνιση μιας οξύτατης, “κεραυνοβόλου”, κεφαλαλγίας, η ύπαρξη μιας συνεχούς, προοδευτικής επιδείνωσης της κεφαλαλγίας, η ύπαρξη συνοδών στοιχείων, όπως πυρετός ή υπνηλία, και το ιστορικό πρόσφατης –έστω και όχι βαριάς– κάκωσης της κεφαλής.
Οι χρόνιες κεφαλαλγίες, τις περισσότερες φορές, δεν κρύβουν κάτι ανησυχητικό, αλλά σαφώς και επιβαρύνουν την ποιότητα ζωής. Στις περιπτώσεις αυτές, η ιατρική παρακολούθηση αποσκοπεί, πέρα από τον καθορισμό της διάγνωσης, περισσότερο στη χορήγηση μιας κατάλληλης θεραπείας για ανακούφιση του προβλήματος.

Τελευταία αρχίζει να διαμορφώνεται η θεωρία ότι η κεφαλαλγία είναι γενικώς υποτιμημένη ως πάθηση. Ισχύει αυτό, κατά τη γνώμη σας;
Η κεφαλαλγία είναι σαφέστατα η πιο υποτιμημένη ιατρική πάθηση. Αν και διεθνώς οι διάφορες μορφές κεφαλαλγίας, με κυριότερο εκπρόσωπο την ημικρανία, έχουν συμπεριληφθεί μέσα στις 5 σημαντικότερες παθήσεις που προκαλούν διαταραχή της ποιότητας ζωής, οι περισσότεροι κεφαλαλγικοί είτε δεν πηγαίνουν καν στον ιατρό, είτε όταν πάνε, δεν λαμβάνουν την καλύτερη δυνατή ιατρική φροντίδα.
Το οικονομικό κόστος, λόγω απουσιών από την εργασία ή μειωμένης παραγωγικότητας λόγω κρίσης ημικρανίας ή άλλης κεφαλαλγίας, είναι τεράστιο: κάθε ημικρανικός ασθενής «κοστίζει» στον εαυτό του και στην κοινωνία μερικές εκατοντάδες ευρώ τον χρόνο.
Υπάρχουν περίπου ένα εκατομμύριο ημικρανικοί στην Ελλάδα και, παρόλα αυτά, ο σχεδιασμός Υγείας δεν περιλαμβάνει τις κεφαλαλγίες. Αν δούμε τον αριθμό των ιατρών που έχουν κάνει εξειδίκευση σε θέματα κεφαλαλγιών ή τον αριθμό των ειδικών ιατρείων κεφαλαλγίας, είναι απογοητευτικά μικρός. Βέβαια, όλα αυτά συμβαίνουν και σε πιο προηγμένες χώρες, όχι μόνο στη χώρα μας.
Ωστόσο, διεθνώς τα πράγματα αλλάζουν και αναμένουμε να δοθεί βάρος στις κεφαλαλγίες, τόσο από την πλευρά της πολιτείας και των ιατρών, μέσω της καλύτερης ιατρικής εκπαίδευσης στο θέμα και της δημιουργίας περισσότερων ειδικών δομών, όσο και από την πλευρά των ασθενών, που ολοένα και πιο συχνά επιλέγουν να μην υποφέρουν σιωπηλά, αλλά να αναζητούν την καλύτερη ιατρική λύση.

Ποια η διαφορά μεταξύ ημικρανίας και πονοκεφάλου; Πολύς κόσμος τείνει να τα θεωρεί ταυτόσημα…
Ημικρανία και πονοκέφαλος δεν είναι σε καμία περίπτωση έννοιες ταυτόσημες. Η ημικρανία είναι ένα από τα εκατοντάδες είδη πονοκεφάλου – ωστόσο, είναι πολύ συχνή και επώδυνη, με αποτέλεσμα να “κυριαρχεί” στην εικόνα όταν μιλάμε για κεφαλαλγίες. Έτσι, στην πράξη, αν σε μια συζήτηση ακούσουμε ότι κάποιος πάσχει συχνά από κρίσεις έντονης κεφαλαλγίας, το πιθανότερο είναι, πράγματι, να έχει ημικρανία.
Η ημικρανία έχει διακριτά χαρακτηριστικά, όπως η ενόχληση από το φως, τους ήχους, αλλά και συχνά η τάση για εμετό – χαρακτηριστικά που τη διαχωρίζουν σχετικά εύκολα, κλινικά, από άλλους πονοκεφάλους.

Το κεφάλαιο “κεφαλαλγία” συνδέεται καθόλου με την κληρονομικότητα;
Στις περισσότερες κεφαλαλγίες πιστεύουμε ότι κάποια κληρονομική προδιάθεση παίζει ρόλο για την εμφάνιση του προβλήματος, αλλά επίσης ότι μπορεί να καθορίζει και την έντασή του. Ειδικά στην περίπτωση ημικρανιών, στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει στην ευρύτερη οικογένεια ένα ή περισσότερα άτομα που τις εμφανίζουν.
Στην ημικρανία έχουμε ήδη αναγνωρίσει 4 γονίδια που παίζουν σημαντικότατο ρόλο, καθώς “κληροδοτούν” την ημικρανία στο 50% των απογόνων όσων τα έχουν· παράλληλα, υπάρχουν και δεκάδες άλλα γονίδια που “προδιαθέτουν” στην εμφάνιση της νόσου.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην αθροιστική κεφαλαλγία, σχετικά με την οποία η Ελλάδα συμμετέχει σε μια πανευρωπαϊκή έρευνα με χιλιάδες ασθενείς, ελπίζοντας να βρούμε ποια γονίδια παίζουν ρόλο.

Ισχύει ο παράγοντας “πρόληψη” στην κεφαλαλγία σε περίπτωση κληρονομικότητας ή μόνο ανασταλτικά μπορούμε να λειτουργήσουμε, καθώς η εκδήλωσή της είναι αναπόφευκτη;
Δεν έχει διαπιστωθεί ιατρικά κατά πόσον, αν κάποιος έχει ισχυρή προδιάθεση να εκδηλώσει (για παράδειγμα) ημικρανία, μπορεί να το προλάβει με κάποια θεραπεία ή με κάποια άλλη μέθοδο.
Η εμπειρική άποψη είναι πως η εμφάνιση του προβλήματος είναι μάλλον προκαθορισμένη, αν και μπορεί να πυροδοτείται από γεγονότα που δεν μπορούμε να αποφύγουμε, όπως η έναρξη της εμμήνου ρύσεως στα κορίτσια ή στρεσογόνα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή πολλών ανθρώπων.

Μια και το αναφέραμε: Το έντονο στρες ενοχοποιείται συχνά στην περίπτωση τακτικών κεφαλαλγιών. Είναι δυνατόν η συχνή εκδήλωση κεφαλαλγίας σε κάποιους ανθρώπους να είναι καθαρά ψυχολογική;
Οι περιπτώσεις που η εμφάνιση μιας κεφαλαλγίας είναι καθαρά ψυχοσωματική είναι σπάνιες. Οι περισσότερες κεφαλαλγίες μπορεί να πυροδοτούνται ή να επιβαρύνονται από έντονο και λιγότερο έντονο στρες, χωρίς όμως αυτό να είναι η αιτία τους.
Τυπικά παραδείγματα κεφαλαλγιών που πυροδοτούνται ή επιβαρύνονται από το στρες είναι η κεφαλαλγία τύπου τάσεως, η ημικρανία, αλλά και η κεφαλαλγία που οφείλεται σε σφίξιμο ή τρίξιμο των δοντιών.

Ποιοι άλλοι μη-ιατρικοί παράγοντες είναι δυνατόν να προκαλέσουν κεφαλαλγία;
Οι αλλαγές του καιρού, ειδικά ο ζεστός και υγρός καιρός, η ανεπαρκής λήψη νερού ή η παράλειψη γευμάτων, η έκθεση σε έντονη ζέστη ή κρύο, η κακή στάση σώματος, αλλά και το σφίξιμο ή τρίξιμο των δοντιών είναι μερικοί παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν ή να επιβαρύνουν μια κεφαλαλγία.

Υπάρχει σύνδεση των συχνών κεφαλαλγιών με άλλες ασθένειες; Θα μπορούσε, δηλαδή, μια συχνά εμφανιζόμενη κεφαλαλγία να λειτουργήσει ως “καμπανάκι”, για να μπούμε στη διαδικασία “να ψαχτούμε” ιατρικά;
Η κεφαλαλγία μπορεί να είναι σύμπτωμα πολλών παθήσεων. Για παράδειγμα, είναι ευρέως γνωστό ότι, σε περιπτώσεις όγκων του εγκεφάλου ή ρήξης ανευρύσματος εγκεφαλικών αγγείων, συνήθως υπάρχουν έντονοι πονοκέφαλοι.
Σε κάθε νεοεμφανιζόμενο πονοκέφαλο, αλλά και σε κάθε περίπτωση σημαντικής αλλαγής του χαρακτήρα μιας προϋπάρχουσας κεφαλαλγίας, σωστό είναι να γίνει ιατρική αξιολόγηση, ώστε να αποκλειστεί η ύπαρξη κάποιας ασθένειας που την προκαλεί.

Πολύς κόσμος που υποφέρει από συχνές κεφαλαλγίες, καταναλώνει μεγάλη ποσότητα παυσιπόνων θεωρώντας τα “μη επικίνδυνα”, χωρίς να επισκέπτεται κάποιον ειδικό. Ποια είναι η συνιστώμενη δοσολογία για κάποιον πάσχοντα – δεδομένου ότι, κατά τα άλλα, είναι υγιής;
Η αλόγιστη χρήση παυσιπόνων είναι πραγματικά μια εξαιρετικά κακή επιλογή για ανθρώπους που πάσχουν από συχνές κεφαλαλγίες. Συνήθως σημαίνει πως η κεφαλαλγία δεν αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά – γι’ αυτό και χρειάζονται μεγάλες, ίσως ολοένα και μεγαλύτερες, δόσεις. Και βέβαια, ακόμη και τα θεωρούμενα ως “αθώα” απλά αναλγητικά, όπως η παρακεταμόλη, μπορεί να έχουν παρενέργειες.
Ασφαλής θεωρείται η χρήση του κάθε αναλγητικού όταν γίνεται σύμφωνα με το φύλλο οδηγιών, σε μία συχνότητα που δεν υπερβαίνει, κατά κανόνα, τις δύο ημέρες την εβδομάδα. Και βέβαια, η χρήση αναλγητικών είναι κάτι που πάντα πρέπει να γίνεται με συμβουλή ιατρού, έστω και αν αυτά πωλούνται παντού χωρίς ιατρική συνταγή.

Σε περίπτωση που κάποιος υποφέρει από συχνές κεφαλαλγίες, υπάρχουν τρόποι να βελτιώσει την κατάστασή του πέρα από –ή και ταυτόχρονα με– τη λήψη κάποιας φαρμακευτικής αγωγής; Η στροφή σε μια πιο υγιεινή διατροφή, ας πούμε, θα μπορούσε να λειτουργήσει βελτιωτικά;
Μια ισορροπημένη διατροφή, με τακτικά γεύματα και συχνή λήψη νερού, σαφώς και βοηθάει στην προσπάθεια ρύθμισης μίας κεφαλαλγίας. Άλλες χρήσιμες πρακτικές περιλαμβάνουν τη ρύθμιση της ποσότητας της λαμβανόμενης ανά ημέρα καφεΐνης, την τακτική σωματική άσκηση και την ρύθμιση του ύπνου, ώστε να είναι ποιοτικά και ποσοτικά επαρκής.

Info box
Ο Δρ. Μιχάλης Βικελής είναι ειδικός νευρολόγος, με εξειδίκευση στη διάγνωση και θεραπεία των κεφαλαλγιών.
Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ολοκλήρωσε την ειδικότητα Νευρολογίας στην Αθήνα. Μετεκπαιδεύτηκε στις Κεφαλαλγίες στο Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης, όπου απέκτησε Μεταπτυχιακό Τίτλο Σπουδών Master of Science in Headache Medicine, και εκπόνησε Διδακτορική Διατριβή πάνω στις κεφαλαλγίες στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι τακτικό μέλος στην Επιτροπή Εκπαίδευσης της International Headache Society και επίτιμο μέλος του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος.

Πηγή: Περιοδικό “Plan Be” (τ. 28, Σεπτέμβριος 2018)

Check Also

Δρ. Μελέτιος – Αθανάσιος Δημόπουλος: «Οι θεραπευτικές εξελίξεις στο πολλαπλούν μυέλωμα είναι διαρκείς»

Το πολλαπλούν μυέλωμα αποτελεί μία αιματολογική κακοήθεια, η πρόγνωση της οποίας βαίνει συνεχώς βελτιούμενη, χάρη …