Αρχική / Πρόσωπα / Συνεντεύξεις / Δρ. Ευθύμιος Καπάνταης: «Οι μαγικές λύσεις για την παχυσαρκία “στέφονται” τελικά και με εμφάνιση κινδύνων υγείας»

Δρ. Ευθύμιος Καπάνταης: «Οι μαγικές λύσεις για την παχυσαρκία “στέφονται” τελικά και με εμφάνιση κινδύνων υγείας»

Ο Δρ. Ευθύμιος Καπάνταης, Ειδικός Παθολόγος, με εξειδίκευση στη Διαβητολογία, δίνει απαντήσεις σε ερωτήσεις που αφορούν όλους – και ιδιαίτερα εκείνους που “παλεύουν” συνεχώς με το βάρος τους. 

συνέντευξη στη Μαρία Λυσάνδρου

Αυτό που πολλοί δεν συνειδητοποιούμε είναι ότι η παχυσαρκία είναι νόσος, η οποία μάλιστα είναι ιδιαίτερα απειλητική για την υγεία μας. Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να δούμε το πρόβλημα αυτό σε όλη του την έκταση, κατά τη γνώμη σας;
Η βάση του προβλήματος, του ότι δεν αντιλαμβανόμαστε τη σημαντικότητα της παχυσαρκίας, είναι θέμα πολιτειακό∙ η Πολιτεία δεν έχει κατατάξει την παχυσαρκία στις νόσους.
Επειδή είναι πολύ μεγάλη η συχνότητα της παχυσαρκίας, η Πολιτεία δεν έχει τη δυνατότητα να καλύπτει φάρμακα για τη νόσο αυτή, με αποτέλεσμα μετά να μην το αντιλαμβανόμαστε και οι επιστήμονες ως ένα σοβαρό νόσημα που πρέπει να αντιμετωπίζεται ποικιλοτρόπως. Και να σας πω λίγο και μια λεπτομέρεια: ενώ η Πολιτεία δεν εγκρίνει φάρμακα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, εγκρίνει χειρουργικές επεμβάσεις! Με λίγα λόγια, φάσκει και αντιφάσκει.
Ενώ δεν θεωρεί, για παράδειγμα, νόσο την παχυσαρκία, αν κάποιος έχει πολύ υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), παίρνει αναβολή από τον στρατό! Μετά ξαναπαίρνει αναβολή και, αν δεν έχει βελτιώσει το σωματικό του βάρος, τότε παίρνει «Ικανότητα 5» και απαλλάσσεται!

Μια και το συζητάμε: πάνω από ποια τιμή ΔΜΣ δεν σε δέχονται στον στρατό;
Πάνω από 40, όπου το άτομο βρίσκεται στον 3ο βαθμό παχυσαρκίας.

Ωστόσο, πέρα από το πολιτειακό θέμα, στη μη συνειδητοποίηση του προβλήματος δεν παίζει κάποιον ρόλο και ο τρόπος με τον οποίο είναι δομημένη η σύγχρονη κοινωνία; Ο τρόπος με τον οποίο τρεφόμαστε, τα ερεθίσματα που δεχόμαστε από τις διαφημίσεις, από την τηλεόραση…
Στο κοινωνικό κομμάτι, το πρόβλημα έγκειται στο εξής: για να εκδηλώσει η παχυσαρκία τις επιπλοκές της στην υγεία, χρειάζεται χρόνια, πολλά χρόνια. Με αποτέλεσμα να μην αντιλαμβανόμαστε πως ό,τι παθαίνουμε (εγκεφαλικό, έμφραγμα, καρκίνος κ.λπ.) συνδέεται άμεσα με την παχυσαρκία.
Αντίθετα, σε περιπτώσεις όπως είναι π.χ. η υπέρταση, η οποία είναι μετρήσιμη, η σύνδεση με τα επακόλουθα προβλήματα υγείας είναι πιο άμεση. Έτσι, το άτομο μπαίνει στη διαδικασία να κάνει κάτι, επειδή σκέφτεται το εγκεφαλικό.
Με την παχυσαρκία, το πρόβλημα δεν είναι τόσο προφανές. Το βάρος αυξάνεται λίγο-λίγο και το άτομο λέει «Και τώρα που είμαι 100 κιλά μια χαρά νιώθω, όπως ένιωθα και στα 80 κιλά». Όταν φτάσει 120 κιλά, λέει «Έχω μικροπροβλήματα, δεν πειράζει». Στο τέλος, όμως, πειράζει!

Να μιλήσουμε λιγάκι για την κατηγορία των υπέρβαρων ανθρώπων, οι οποίοι βρίσκονται στο μεταίχμιο, δεν είναι ακόμα παχύσαρκοι. Οι περισσότεροι από αυτούς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως “φυσιολογικό σε κιλά. Το θέμα της αντίληψης του βάρους μας είναι επίσης ιδιαίτερο…
Δυστυχώς, συνήθως έχουμε την αντίληψη ότι το βάρος μας είναι χαμηλότερο στην κατηγοριοποίηση των προβλημάτων που σχετίζονται με το βάρος. Γιατί; Επειδή οι περισσότεροι γύρω μας, με τους οποίους “στοιχιζόμαστε” και συγκρινόμαστε, έχουν βάρος μεγαλύτερο του κανονικού. Έτσι, πολλοί άνθρωποι που είναι υπέρβαροι (η κλιμάκωση είναι φυσιολογικός – υπέρβαρος – παχύσαρκος) θεωρούν ότι το βάρος τους είναι φυσιολογικό, επειδή κινούνται ανάμεσα σε παχύσαρκους.
Αυτή, λοιπόν, η ενδιάμεση κατάσταση δεν είναι άμοιρη κινδύνων. Έχει κι αυτή προβλήματα υγείας. Ιδιαίτερα αν κάποιος είναι υπέρβαρος, έχοντας πολύ λίπος στον κορμό και στην κοιλιά, από πλευράς κινδύνων υγείας είναι σαν να είναι 1ου ή 2ου βαθμού παχύσαρκος.

Σε αυτήν την ομάδα των υπέρβαρων ανθρώπων, υπάρχουν ορισμένα σημάδια που να χτυπάνε “καμπανάκι και τα οποία θα πρέπει να έχει κανείς υπ’ όψιν του, ώστε να κινητοποιηθεί;
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η κατανομή του λίπους είναι εκείνη που μπορεί να επιταχύνει την έλευση των κινδύνων υγείας. Δηλαδή αν κάποιος έχει πολύ λίπος στην κοιλιά, είναι ένα χαρακτηριστικό σημάδι. Όλα τα υπόλοιπα διαλανθάνουν, του ξεφεύγουν και συνήθως δεν δίνει σημασία.

Άρα, λέτε ότι το σημάδι είναι κυρίως σωματικό. Αν είσαι υπέρβαρος, δεν σε υποψιάζουν κάποια προβλήματα υγείας που αρχίζουν να εμφανίζονται σταδιακά;
Κι όμως, όχι. Και οι υπέρβαροι έχουν λίγο αυξημένο σάκχαρο, υψηλότερη πίεση ή διαταραχές στα λιπίδια, αλλά δεν τα συνδυάζουν με το λίγο αυξημένο βάρος τους.

Πώς διαχωρίζεται ένας υπέρβαρος από έναν παχύσαρκο;
Ο διαχωρισμός γίνεται βάσει του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ). Αν έχεις ΔΜΣ κάτω από 25, θεωρείσαι φυσιολογικός. Αν ο ΔΜΣ κυμαίνεται από 25 έως 30, είσαι υπέρβαρος. Αν ο ΔΜΣ ξεπερνά το 30, τότε είσαι παχύσαρκος.

Και πώς μπορούμε να υπολογίσουμε τον Δείκτη Μάζας Σώματός μας;
Να διαιρέσουμε το βάρος μας, σε κιλά, διά το ύψος μας, σε μέτρα, και το αποτέλεσμα να το ξανα-διαιρέσουμε με το ύψος μας. Δηλαδή, αν εγώ είμαι 100 κιλά και έχω ύψος 2 μέτρα, θα κάνω το εξής: 100:2=50 και μετά ξανά 50:2=25. Άρα, έχω ΔΜΣ 25, δηλαδή το ανώτερο φυσιολογικό.

Κάνοντας, λοιπόν, κανείς τις πράξεις και ανακαλύπτοντας ότι είναι σε οριακό σημείο, τι θα ήταν καλό να κάνει – δεδομένου ότι δεν θα καταφύγει, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, στην ακραία λύση, τη χειρουργική;
Όχι, προς Θεού…
Καλό είναι και τα άτομα που είναι φυσιολογικού βάρους να προσέχουν τη διατροφή τους, να τρώνε υγιεινά. Αυτό δεν αφορά μόνο όσους έχουν πρόβλημα βάρους. Γιατί κάποια στιγμή που θα είναι η γιορτή τους, μια επέτειος, τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα, σίγουρα θα φάνε παραπάνω. Αν, όμως, γενικά είσαι προσεκτικός, μπορείς να διατηρήσεις σταθερό το βάρος σου.
Οι υπέρβαροι καλό θα είναι, με βραδύ ρυθμό, να χάσουν βάρος. Και, βέβαια, πέρα από την προσαρμογή της διατροφής τους, θα πρέπει να αυξήσουν και τη σωματική τους δραστηριότητα πάση θυσία. Ο συνδυασμός της ήπιας μείωσης του βάρους με την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας θα τους οδηγήσει πιθανότατα σε ένα φυσιολογικό βάρος και σε φυσιολογική υγεία, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγουν σε ακρότητες.

Άρα, το να πούμε «Ξεκίνησα μόνος μου να κάνω διατροφή, χωρίς να κάνω κάτι άλλο» δεν είναι αρκετό;
Σε κάποια χαμηλά βάρη, δηλαδή αν έχει κανείς ΔΜΣ 26-27, ίσως αυτό να είναι αρκετό. Να κάνει, δηλαδή, υγιεινή διατροφή, αυξάνοντας και τη σωματική του δραστηριότητα, για να χάσει 4-5 κιλά. Αλλά, όχι μόνο για εκείνη την περίπτωση! Θα πρέπει να αλλάξει γενικότερα τη νοοτροπία του, προκειμένου να ωφεληθεί διαχρονικά. Διαφορετικά, αν χάσει τα κιλά και μετά επανέλθει στις παλιές συνήθειες, το όφελος θα είναι για κανένα εξάμηνο…

Θέλω, επίσης, να πούμε και για εκείνους τους “θαυματουργούς τρόπους που εμφανίζονται κατά καιρούς, οι οποίοι υπόσχονται θεαματικά αποτελέσματα στην απώλεια βάρους, χωρίς να απαιτούν καμιά ουσιαστική προσπάθεια. Και μιλάω για διάφορα σκευάσματα, τα οποία χρησιμοποιούν κατά κόρον πολλοί άνθρωποι, χωρίς να συμβουλευτούν προηγουμένως κάποιον ειδικό. Τι είναι καλό να γνωρίζει κάποιος που έχει μπει σε μια τέτοια διαδικασία;
Θα πρέπει να γνωρίζει ότι δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα στο βάρος του, εάν δεν ξοδεύει περισσότερη ενέργεια από όση προσλαμβάνει.
Αυτά τα… μαγικά (γιατί είναι στη φύση μας να ψάχνουμε «μαγικές λύσεις») θα “στεφθούν” τελικά με μεγάλη αποτυχία και, κυρίως, είναι πιθανό να “στεφθούν” και με εμφάνιση κινδύνων υγείας.
Καμιά φορά, ο χαρακτηρισμός “φυτικό” στο μυαλό μας ισούται με το “ακίνδυνο”. Κι όμως, όχι, δεν σημαίνει ότι το φυτικό είναι απαραίτητα και αθώο, ότι είναι χωρίς συνέπεια κινδύνων. Πολλά φυτικά έχουν κινδύνους. Ο καφές, για παράδειγμα, είναι ένα φυτικό προϊόν. Άμα πιω πολύ καφέ, όμως, θα αρχίσουν να τρέμουν τα χέρια μου, θα έχω ταχυκαρδία, θα έχω υπερένταση… Πρέπει τα πάντα να γίνονται με μέτρο.

Θα ήθελα να σχολιάσουμε λίγο και τη στάση πολλών που προσπαθούν να αδυνατίσουν, λέγοντας «Δεν θα φάω τίποτα σήμερα, θα πιω μόνο δύο κούπες από το τάδε τσάι».
Πολλά τέτοια ροφήματα είναι αγνώστου προέλευσης και αγνώστου δραστικότητας. Πολλά προέρχονται από την Άπω Ανατολή, από τις ανατολικές χώρες, για τις οποίες θα πρέπει να γνωρίζουμε κάτι σημαντικό: η κίτρινη φυλή έχει διαφορετικό ενζυμικό υπόστρωμα από εμάς, που είμαστε καυκάσια φυλή. Σε εκείνους μπορεί να δουλεύουν με έναν τρόπο, σε εμάς δουλεύουν με διαφορετικό. Εκείνοι μπορεί να χρησιμοποιούν αυτά τα ροφήματα για αιώνες και να μην παρουσιάσουν ποτέ πρόβλημα, αλλά εμείς να τα καταναλώσουμε και να εμφανίσουμε προβλήματα υγείας.

Έχετε πει ότι πρέπει να δίνεται βάρος στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας πρωτίστως στις νεότερες ηλικίες. Για ποιον λόγο είναι αυτό τόσο σημαντικό;
Ο στόχος μας είναι κυρίως οι νέοι. Και όταν λέμε “νέοι”, φυσικά εννοούμε παιδιά και εφήβους, αλλά και νέους ενήλικες. Κι αυτό διότι η διαδικασία των επιπλοκών της παχυσαρκίας κρατάει χρόνια. Άρα, αν κάποιος είναι νέος (και νέο θεωρούμε κι ένα άτομο 40 ετών), η παχυσαρκία χρειάζεται περίπου 25 χρόνια για να εκδηλώσει τα προβλήματά της. Αλλά και 40 χρόνων να είναι κάποιος παχύσαρκος, δεδομένου ότι τα προβλήματα θα εκδηλωθούν σε 20-25 χρόνια, η νόσος προλαβαίνει να του μειώσει το προσδόκιμο ζωής.
Αυτό, δε, συμβαίνει πολύ περισσότερο, αν είναι κανείς παχύσαρκος από τα 10! Αντιλαμβανόμαστε ότι, τότε, η παχυσαρκία έχει πολλά χρόνια μπροστά της για να δράσει αρνητικά στην υγεία του ατόμου, φέρνοντας προβλήματα υγείας σε πολλά επίπεδα και σε πολλά συστήματα του οργανισμού. Αυτός είναι και ο λόγος που θεωρούμε τόσο σημαντική την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κυρίως στους νέους. Αν κάποιος παχύνει στα 70 του, ίσως να είναι και φυσιολογικό – όταν γερνάμε να παχαίνουμε. Αν η παχυσαρκία εμφανιστεί στα 70-75, δεν θα προλάβει να του κάνει κακό. Ή θα του κάνει πολύ λιγότερο κακό, από ό,τι αν του εμφανιζόταν στα 35.

Έχουμε καθόλου αριθμούς σχετικά με τη νεανική παχυσαρκία στην Ελλάδα;
Έχουμε από την τελευταία δημοσιευμένη μελέτη σε πανελλήνια κλίμακα, οποία αφορούσε στα παιδιά. Τα ποσοστά είναι απογοητευτικά: τα μισά Ελληνόπουλα έχουν βάρος πάνω από το φυσιολογικό. Και, αν κοιτάξουμε τα παχύσαρκα, αυτά φτάνουν το 1/4 των παιδιών!
Αυτό είναι πολύ κακό, γιατί ξέρουμε ότι τα παχύσαρκα παιδιά σήμερα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία θα είναι παχύσαρκοι ενήλικες αύριο. 

Info box
Ο Δρ. Ευθύμιος Καπάνταης είναι Ειδικός Παθολόγος, με εξειδίκευση στη Διαβητολογία, και Διευθυντής του Tμήματος Διαβήτη – Παχυσαρκίας – Mεταβολισμού στο Metropolitan Hospital. Είμαι τακτικό μέλος της Eλληνικής Διαβητολογικής Eταιρείας και της European Association for the Study of Diabetes, ενώ παράλληλα είναι ιδρυτικό μέλος της Eλληνικής Iατρικής Eταιρείας Παχυσαρκίας, έχοντας διατελέσει κατ’ επανάληψη μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της.

Check Also

Η παχυσαρκία δεν είναι ατομική επιλογή» – Οι δράσεις αντιμετώπισης του Υπουργείου Υγείας

Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα της συνέντευξης Τύπου που, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας …